Φυτοφαγία

Οι φυτοφαγικές δίαιτες κερδίζουν ολοένα και περισσότερους θαυμαστές στη σύγχρονη εποχή. Τα κίνητρα των περισσοτέρων είναι θέμα φιλοσοφίας, θρησκευτικών πεποιθήσεων, οικολογικού ενδιαφέροντος ή απλά ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.

Υπάρχουν αρκετές επιστημονικές έρευνες οι οποίες αναδεικνύουν τα θετικά ενός φυτοφαγικού διατροφικού προφίλ. Οι φυτοφαγικές δίαιτες συνδέονται με μειωμένη εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ, διαφόρων ειδών καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων. Επίσης φαίνεται να βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, του σακχάρου και της υπερλιπιδαιμίας.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των φυτοφάγων έχει αποκλείσει από την διατροφή του την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, όμως καταναλώνει ψάρι, πουλερικά, αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Υπάρχουν κατηγορίες φυτοφάγων. Για παράδειγμα κάποιοι καταναλώνουν μόνο γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ άλλοι γαλακτοκομικά και αυγά από το σύνολο των ζωικών προϊόντων. Οι φυτοφάγοι που αποφεύγουν πλήρως την κατανάλωση ζωικών προϊόντων είναι αυτοί με τις μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν ανεπάρκεια σε πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με έναν πολύ καλά σχεδιασμένο διατροφικό προγραμματισμό.

Οι φυτοφαγικές δίαιτες τείνουν να έχουν χαμηλά επίπεδα πρόσληψης σε σίδηρο λόγω του ότι ο μη αιμικός σίδηρος απορροφάται σε χαμηλό ποσοστό, παρόλη την παρουσία της βιταμίνης C, η οποία ενισχύει την απορρόφηση, λόγω των φρούτων και των λαχανικών. Επίσης για τους φυτοφάγους που δεν καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα υπάρχει πιθανότητα μειωμένης πρόσληψης σε ασβέστιο λόγω των φτωχών πηγών στο διαιτολόγιο αλλά και της υψηλής κατανάλωσης σε οξαλικά και φυτικά, τα οποία αναστέλλουν την απορρόφηση ασβεστίου, από την φυτοφαγική διατροφή. Ακόμα οι μακροχρόνια φυτοφάγοι πιθανόν αν εμφανίσουν μεγαλοβλαστική αναιμία λόγω της μειωμένης πρόσληψης σε βιταμίνη Β₁₂ η οποία υπάρχει κυρίως σε ζωικά προϊόντα. Για την επαρκή της πρόσληψη οι φυτοφάγοι πρέπει να καταναλώνουν προϊόντα εμπλουτισμένα σε βιταμίνη Β₁₂, να περιέχει την σόγια (καλύτερα οργανική) στην διατροφή του ή να χρησιμοποιεί συμπλήρωμα διατροφής.

Όσον αφορά την κατανάλωση της πρωτεΐνης οι φυτοφάγοι δεν φαίνεται να έχουν μειωμένη πρόσληψη σε σύγκριση με τους μη φυτοφάγους. Όμως σε μεγάλο ποσοστό η ποιότητα της πρωτεΐνης που καταναλώνεται από τους φυτοφάγους δεν είναι υψηλής βιολογικής αξίας. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει ο κατάλληλος προγραμματισμός που θα δώσει ένα διαιτολόγιο με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Οι φυτοφαγικές δίαιτες που είναι καλά σχεδιασμένες μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς κίνδυνο σε νεαρές ηλικίες προσφέροντας όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη. Επίσης μπορούν να εφαρμοστούν και εγκυμονούσες ή θηλάζουσες μητέρες αρκεί να διασφαλιστεί η επαρκής πρόσληψη σε ασβέστιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, βιταμίνη Β₁₂ και D. Οι πρωτεϊνικές προσλήψεις μιας φυτοφαγικής δίαιτας είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα όταν γίνονται οι κατάλληλοι συνδυασμοί τροφών.

Όσον αφορά τον αθλητισμό, ανεξαρτήτως μοντέλου φυτοφαγίας, είναι σημαντικό να εξεταστεί αν η φυτοφαγία μπορεί να αποτελεί την διατροφική βάση του αθλητή. Είναι πολύ διαδεδομένη στους αθλητές αφού πολλοί πιστεύουν ότι συμβάλλει στη διατήρηση ενός καλού επιπέδου υγείας. Ακόμη οι αθλητές γίνονται χορτοφαγικοί όταν θέλουν να μειώσουν το βάρος τους ή όταν έχουν υψηλές απαιτήσεις σε υδατάνθρακες και θέλουν να διατηρήσουν το βάρος τους.

Φαίνεται ότι καλά σχεδιασμένα φυτοφαγικά διατροφικά προγράμματα δεν έχουν αρνητική επίδραση την αθλητική απόδοση. Η πρωτεΐνη που παρέχεται μέσω της φυτοφαγίας πρέπει είναι αρκετή ώστε να καλυφθούν οι πρωτεϊνικές απαιτήσεις του αθλητή. Υπάρχει πιθανότητα χαμηλής πρόσληψης σιδήρου, βιταμίνης Β₁₂, ψευδάργυρου και ασβεστίου. Αντίστοιχα καλές πηγές για αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, συμπλήρωμα Β₁₂, ξηροί καρποί, όσπρια, θαλασσινά, μπρόκολο, σπανάκι.

Οι προπονητές και τα μέλη του τεχνικού team θα πρέπει να είναι ενήμερα για αυτές τις διατροφικές συνήθειες. Καλό είναι να παρακολουθείται το σωματικό βάρος του αθλητή καθώς η φυτοφαγία συνδέεται συχνά με απώλεια σωματικού βάρους, αλλά και να μην προτιμάται η φυτοφαγία σαν μέθοδος απώλειας σωματικού βάρους. Η φυτοφαγία επηρεάζει τα επίπεδα οιστρογόνων στον οργανισμό. Συνεπώς οι αθλήτριες αντιμετωπίζουν κίνδυνο για οστεοπόρωση στο μέλλον. Ακόμα οι φυτοφάγοι αθλητές έχουν χαμηλότερα επίπεδα κρεατίνης, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση στα δυναμικά αθλήματα.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση καλό θα είναι να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό διαιτολόγο ο οποίος θα σας οδηγήσει στις σωστές αρχές μιας φυτοφαγικής δίαιτας η οποία θα καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες σας σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά